![\"\"](\"http:\/\/static.vg.no\/uploaded\/image\/bilderigg\/2012\/08\/24\/1345825393022_11.jpg\")
Nikum July 22 ah minung 77<\/a> a thattu, Breivik kong cu, kumkhat lengdeuh a kal hnu, nizan August 24 ah kum 21 thong tla dingin biachahnak an tuah i a kong biaceihnak an dongh ter cang. Kum 21 thong cu Norway ah a sangbikmi sual dantatnak asi. Norway ah cun thih tiang thongthlak le thah biachahnak a um lo caah an ngeihmi asangbik dantatnak upadi kha an hman ve nak asi. Biachahnak an tuah ni bak ah VG nih mipi sinah ruahnak halnak poll ah tuah i 80% cung nih biachahnak cungah an lungtlinnak an langhter. Mi tamdeuh nih biachah cungah an hna a tla ti naak si.<\/p>\nTuandeuh ah Breivik a lungthin, thluak le a khuatuak ning hlathlaitu ding an thimmi hna mithiam sang pawl nih ttha tein an hlathlai dih hnuah, Breivik cu lung-thluak tlamtling lomi asi tiah biatung an rak dirpi. Kha bantuk in a damlomi asi ko buin mi a thatmi asi ah cun, upadi ningin thongthlak khawh an si lo, si tu thlawpter an si. Aruangcu, sualnak an tuahmi sualnak ti awk an thei lo ti khi asi. Breivik zong cu cubantuk phun si deuh ding khin bia a rak kal caah, minung tampi an lung a rak tling lo ngaingai, ram dang pawl le bang cu an khuaruah a har, matluk ṭihnung mi mithat hna sizung ah si thlawp ter ding cu, an hrut ko lo maw? tiah a phunphun in an aw a chuak.<\/p>\n
Adonghnak biachahnak an tuah lai te tiang hmanh ah media ah ruahnak a phunphun ai ṭhenmi hmuh khawh asi rih. A zawt le zawtlo kongah siseh, Norway nih tulio kan ngeihmi dantatnak upadi (straffeloven) kongah siseh, palik nih ram chung himnak ṭuanvo an laaknak kong, hi thil a can ruangah a dihmi phaisa sungh zatlaknak le thil a can hnu hlathlainak ruangah a dihmi cozah phaisa kongah siseh, hi ruangah mipi thinlung\/hmuhning thlihran zeitilei in dah ai thlen\/kal tibantuk le, cozah policy tiangin, meithal ngeih khawhnak laisen kong tibantuk tete tampi ceihhmai le bia i elnak a chuak.<\/p>\n
Kum 21 thongthlak dingin bia kan chah<\/a> tiah an thanh lio ah a el hmasa hna, Norway biaceihnak zung cu kei nih ka pommi asi lo caah ka cungah nawlngeihnak a ngei lo tiah a el hna. Amah a bawmtu sihni pa nih a vun chimhchawnh i cu hnu lawngah lungawttawm pah in biachah cu a lung a tling tthan. Biaceih zung nih biachahnak a tuah tik ah phun thum in leh khawh asi: a pakhatnak ah biachah ka lung a tling ko; a pahnihnak ah kai ruat ta rih lai ti khawh asi, i ruah ta duhah cun zart hnih- ni 14 caan peek asi; a pathumnak cu nan biachah ka lung a tling lo, cucaah ka ruahpiak tthan uh tiah nawlnak tuah khi asi. Adonghnak i Breivik lungawttawm phun in a ummi ruangah media ttialtu cheukhat lung a tuai ve. Ruah lo piin biachahnak ka nawl duh ko ti seh law, zeitluk tiang dah thil a kal rih lai ti bantuk biahalnak an tuah len. Tutiang a fiang komi cu kum 21 thongtla dingin a lung a tlin caah biaceihnak a dih ti khawh asi.<\/p>\n Hika ah huam ah cun, biachahnak ca rel khawh si.<\/a><\/p>\n Ram phaisa tampi a dih<\/strong><\/p>\n Breivik kong ceihnak ah cozah phaisa a dihmi a tam taktak, Norway ah a lahkhah a sangbikmi hna cu, upadi tawngthamtu hna, lawyer te le law lei mithiam sang pawl an si. An lah khah, nazi pakhat ah 1000 NOK cung an si. Thil pakhat hlathlai dingin an fial tik hna ah a thla in caan an hman a hau, minung pakhat lawng nih hlathlainak an tuah bal fawn lo, cucaah hi kong hlathlainak ah million tampi a dih kho ti hi tuak khawh asi. Norway nih an i zohthla tukmi hna mino tete a sawm in a thah hna kha cu zathlaknak lak ah a sangbik pakhat asi hrim ko. Avoihnih nak vawleicung ralpi hnu in rampi in a fakbik kan tuarmi asi tiah an chim lengmangmi zoh tikah theih khawh asi.<\/p>\n Bomb a hmenhmi a puakmi ruangah a rawkmi pawl ruangah biatak tein remh le sak ṭhan a hauh caah tu hi an tuaktan, rian hram an awt cuahmah liopi asi. Tuaktan tu nih an chimnak ah Norway phaisa in billion 15 hrawng a dih lai tiah an tuak. Tu cu thongthlak dingin ceih asi cang tikah thong security tampi remh a hau lai, kroner million 25 a dih lai tiah an tuak chung cang. Security hi biapi tuk ah an chiahnak a sullam a um ko, cucu thong chung in a thli tein a rak chuahchan duhmi- amah he ruahnak ai khatmi, a zaangfakmi- an um sual lai ti ruah asi caah kha bantuk mibuu hna nih hnahnawhnak an kan peek suallai ti an phang ngaingai. Cun Brevik cu Norway minung ah cun vawleicung nih an theihbikmi minung pakhat zong asi ve cumu, minthang tuk asi cang caah, a kong le a si ning theih aduhmi an tam kho tuk, mah caah cun, media ah a herhlomi, a si lomi thawngpang a chuak sual lai ti an phan zong asi.<\/p>\n Cauk ṭial ai tim<\/strong><\/p>\n Thong chung a um pah in amah kong cauk pakhat ṭial ding kai tim tiah uah ngai in a phuan, sinain, Norway ah cun zuar kai tim lo, ram lengah ka zuar lai, ram dang minung cheukhat nih cauk ṭial dingin an ka chimh pah lengmang tiah a ti. Mi lung-thluak chambau asi ko tiah an rak timi nih, mifim mi- a fim bakmi kan timi hna- lawng nih an tuah khawhmi caṭial le cauk chuah hna a tuah khomi kha a tlamtlin lo vun ti ding cu zumh a rak har ngaingai ko.<\/p>\n A hleihluat in le palh lakin khua a tuak<\/strong><\/p>\n Ahlei deuhin ram dawt, miphun ṭanhtuk, zuamnak thinlung ngeihtuk, lungfahtuk, nautatnak, lungfahnak pawl ruangah fak tukin a kal sual mi asi ko ti hi a mah kong hlathlai tik ah zapi i fian ning asi. Tu bantuk pawl minung hi ṭih an nung ngaingai tawn. Brevik zong hi a hmasa ahcun, a ruahnak le zumhmi kha caṭṭial in biatak tein langhter khawh ai zuam, mi nih zei pipa an ka rel piak lo, hmurka le ca in zeitihmanh in ka cawl khawh tilo hnu ah kuttawngh tuah a hauhnaak asi ati. A thinphan mi cu, Europe ah muslim pawl an karh chin lengmang, kan biaknak le nunphung zong a fil chin lengmang, mah bantuk a chuah khawhnak caah lam a onhpiak tu cozah le mibuu pawl kha hloh an herh, do an herh a ti. Amah ruahnak a kengmi hi an tam ngaingai lai tia ruah khawh asi, a ruahnak hi, lainawnnak in rak langhter hlah seh law, a dirpimi an tam ngai lai ti tuak khawh asi. Kan hnulei deuh zongah Czech Republic ah, minung pakhat cu Breivik a zangfakmi le a ṭanpimi a si ti ruangah an tlaih.<\/p>\n Chungkhar dawtnak a hlam ngaimi asi<\/strong><\/p>\n Breivik hi kum cheu a si lio tein, a nulepa ai ṭhenmi an si. Kum 15 asi hnuin voikhat hmanh a pa he an i tong ti lo. Kum 3 asi lio teah hin, Norway hngakchia ralveeng zung (barnevern) nih inn ah zohkhenhnak tlamtling in a hmuh lo caah anmah nih laak ding tiang in an rak ceih balmi asi. Chungkhar reprai lo ah a rak ṭhangmi asi bantuk in, hawi zong ṭhathi a ngei lo ti asi. Dawtnak a rak hlam pengmi asi caah amah hrim zong dawtnak, zawnruahnak te hna a rak ngeih khawh lomi tuak khawh ngai asi. Minung pakhat ningcang tein ṭhancho khawhnak te hna hi chungkhar (family) ah hin ai bunhmi asi ti hi mithiang sang pawl nih an kan chimh zungzalmi khi asi.<\/p>\n Careltu ruah dingah<\/strong><\/p>\n A caan ah hawile hmurka in ka theih tawnmi cu, democracy ram ah kan phan kan ti nain, kan zaa a long deuh hlei lo ee, ṭemṭawnnak tang ah kan pil deuhdeuh ko lo maw? tiah lungfak-capo- biatak khin an chim tawn. Hi bia nih a ka fianter mi cu, ram thumnak kan phanh hnuah cawn awk, tuah awk, theih\/fian awk, hmuh awk thil a tamtukmi nih pei kan lung\/khuatuak zalawnnak an kan peek lo hi ti khi asi. A mawh cu kan mawh hrim lo! Thil sining kan theih lo cang cun, mi a zumh kan zum kho hna lo, an kan hlen lai ti kan phang, kan fale caah zeitik hmanh ah lung dai in kan um kho lo, kan rianṭuannak, kan sianginn kainak ah hawi sin kan chuak duh lo, mahlemah kan i phuhrung, phaisa bawmhnak kongah kan lung a tling lo- mi nih cuzat an hmuh, kanmah nih cuzat lawng cu kan hmuh tibantuk in. Chimduhmi cu kan tuak-ton-hmuhmi a tam tuk, kan sining nih a celh lo ‘deng’ tiang khi asi.<\/p>\n Hi bantuk dirhmun hi thinphan awktlak ri kan phan ti khawh asi, lung-thluak lei hnahnawhnak a phan kho mi asi caah thlawp hau ding khi asi hnga. Khat te lei ah Pathian lei in thazaang kan i laak bantuk in kanmah leiin tuah a haumi an um len lai tiah ka ruat. Inn chungah practice kan tuah khawhmi tampi kan ngei, kapkhat hawih lawng a kalmi biaruah siloin kaphnih a kalmi biaruahnak hna kan cawn cio a hau hnga [hi kongah cun a bikin fale le nulepa biaruahnak kongah].<\/p>\n Mi ramdang ah kan um caah, kanmah le kanmah i zohkhenh, kan biaknak le nunphung kilven a herh bantuk tein kan umnak ram nih a ngeihmi system, nunphung te hna thawngpang te hna zong kan theih, zulh khawh ve khi biapi ngai asi ve hnga. Danmark in a rami Norwegian pa nih a ka chimhmi cu, ramdang ah khua kan sak caah kaphnih har kan si a herh, a ka ti. Kapkhat lawng cun, a tlamtling lo, mitlamtling lo ah hmuh ton a fawi a ka ti. Adik tuk ka ti. Mah le si khawh tawk cio in kan i ven a herh, i ven khawhnak caah hriamnaam kan ngeih ve a hau cu hriamnaam tu cu kanmah nih kan i thimmi cio asi hnga i, kan i thimmi tu kha kan i palh lo a hau hnga.<\/p>\n __________________________________<\/p>\n Ai pehtlaimi a dang article<\/strong><\/em><\/p>\n Norway Lainawng Pa Kong<\/a><\/em> [Post Published: 24 July 2011]<\/p>\n